BULARREKO MINBIZIA
Zalantzarik izanez gero, jarri gurekin harremanetan.
ZER DA
Bularreko minbiziaren aurkako borroka eraginkorra hasi aurretik, garrantzitsua da oinarrizko alderdi batzuk ezagutzea.
Atal honetan, egiten duzun borrokan kontzeptu argiekin aurrera egiten lagunduko dizuten erantzunak aurkituko dituzu.
Bularra guruina da (substantzia garrantzitsu bat osatzen duen ehunaren egitura), eta funtzio bat du. Lobuluetan esnea ekoizteko diseinatuta dago bularra. Esne-hodiak erabiltzen ditu titiburuaren esnea ateratzeko.
Zure gorputzeko atal guztiak bezala, bularretako zelulak normalean hazi egiten dira, eta gero atseden hartzen dute. Hazkunde- eta atseden-aldi horiek geneen nukleoak kontrolatzen ditu, zelula bakoitzak bere nukleoan kontrol-gela bat duela esatea bezala. Geneek behar bezala funtzionatzen dutenean, zelularen hazkundea behar bezala kontrolatzen dute. Baina zure geneek anormaltasunen bat garatzen dutenean, zelularen hazkunde- eta atseden-aldiak kontrolatzeko gaitasuna galtzen dute batzuetan.
Bularreko minbizia bularreko zelulen kontrolik gabeko hazkundea da.
Minbiziak bularreko ehunaren barrerak zeharkatu eta gorputzeko beste parteetan zabaltzeko ahalmena du. Minbizia beti anormaltasun genetikoren batek eragiten badu ere (akats bat material genetikoan), minbizien %5-10 baino ez dira aita edo amagatik heredatuak. Aldiz, minbizi-kasuen %90 zahartze- eta bizi-prozesuaren emaitza gisa garatzen diren anormaltasun genetikoen ondorioz sortzen dira.
Gauza asko egin ditzake emakume bakoitzak bere gorputza ahalik eta osasuntsuen mantentzeko (dieta osasuntsua eta orekatua jatea, ez erretzea, estresa gutxitzea eta ariketa erregularki egitea), baina bularreko minbizia ez da inoiz inoren errua. Errudun sentitzea, zure buruari esatea minbizia egin zenuen edo egin zizuten zerbaiten emaitza dela, ez da ona, are gehiago, kaltegarria da.
Ez da harritzekoa, diagnostikatu eta berehala, egoera azaltzen duen arrazoi bat aurkitzen saiatzea. Zure bizitza mila aldiz aztertu, buruari bueltak eman eta erru izugarria sentitzen duzu, eta honekin lortzen duzun gauza bakarra torturatzea da.
Gorde zure energia guztia zure osasunerako eta zure ongizaterako.
ARRISKU FAKTOREAK
Probabilitateak handitu egiten dira amak, arrebak edo alabak bularreko minbizia izan badu (batez ere 50 urte bete aurretik diagnostikatu bazen).
Hormonek zeregin garrantzitsua dute bularreko minbizia agertzeko orduan, bular-ehuna estrogenoen eraginpean gehiegi egoteak eta, seguruenik, progesteronaren eraginpean egoteak (obulutegietan sortzen diren hormonak) bularreko minbizia izateko probabilitatea handitzen dute.
Bularreko emaitza onbera duten bi edo hiru biopsia izan dituzten pazienteek, in situ kartzinoma lobularra dutenek (sinuko lobulutxoetan dauden zelula anormalak) edo hiperplasia atipikoaren diagnostikoa dutenek (minbizia ez duten zelulek ezaugarri anormalak dituzte eta ugariak dira), bularreko minbizia izateko arrisku handiagoa dute.
Zenbait genetako alterazio genetikoek (BRCA 1 eta BCRA 2) bularreko minbizia izateko arriskua areagotzen dute. Aldaketa hauek arraroak dira, eta diagnostikatutako bularreko tumore guztien %10 ere ez dira izaten.
Zenbat eta beranduago izan lehen umea, orduan eta aukera handiagoa bularreko minbizia izateko. Lehen hilekoa 11 urte baino lehen izan zuten, menopausia berandu izan zuten (55 urte igaro ondoren) edo seme-alabarik izan ez duten emakumeek aukera handiagoa dute bularreko minbizia garatzeko.
Sinu dentsoek guruin eta lotailu asko dituzte, eta gantz-ehun gutxi. Bularreko minbiziak ia beti ehun dentsoan garatzen direnez, minbizia izateko probabilitate handiagoa dute. Gainera, anormaltasunak errazago hautematen dira bular dentsoetako mamografian.
Koipe asko duen dieta batek minbizia sorrarazten duela dirudi, nahiz eta tartean den mekanismoa guztiz argi ez egon. Azterketa batzuen arabera, alkohola neurriz kontsumitzeak bularreko minbizia izateko arriskuan ere eragiten du; hala ere, ariketak hormona-mailak eta tumore horren eragina murriztu ditzake.
DETEKZIO GOIZTIARRA
Emakumeek zeregin erabakigarria izan dezakete bularreko minbiziaren detekzio goiztiarrean, beren medikuari kontsulta eginez zaindu behar dituzten sintomei buruz eta osasun azterketa orokorrerako programa egokia ezarriz. Hala, gai hauetaz arduratu beharko lukete:
-
- Mamografia (bularreko x izpiak).
- Bularraren azterketa klinikoa (medikuak bularra miatzea).
- Bularraren autoazterketa.
AUTOAZTERKETA
Ezagutu zure gorputza
| Jar zaitez ispilu baten aurrean eta beha itzazu zure sinuak marrazkiek erakusten dituzten posizioetan. Egiaztatu bular baten eta bestearen arteko desberdintasunak: aldaketak bularren inguruan, koskorrak, gogortasunak, titiburuaren eta azalaren uzkurdurak. Begiratu, halaber, titiburuak ultzeraziorik, ekzemarik edo jariorik duen.
Bular bat bestea baino handiagoa duzula ikusten baduzu, edo esnea ekoitzi duzula edoskitzaroan egon gabe, ez kezkatu. Normala da. |
  |
| Haztapena
Etzanda egin behar duzu, jarrera horretan muskuluak erlaxatu eta errazago haztatzen baitira. |
 |
| Bularra haztatzea
Jarri burko bat dagokion sorbaldaren azpian, bularra aztertu aurretik. Altxatu besoa eta jarri buruaren atzean garondoan. Ondoren, erdiko hiru hatzetako ermamiekin presioa egin bularrean eta titiburuaren inguruan gutxienez hiru zirkulu zentrokide egin, erlojuaren orratzen noranzkoan. Egin eragiketa hau bi titietako bakoitzarekin. |
 |
| Besapea haztatzea
Jarrera berean, haztatu aztertzen ari zaren bularrari dagokion besapea, koskorrik ez egoteko. |
 |
| Areola eta titiburua haztatzea
Jarrera berean, sakatu titiburua hatz lodiaren eta erakuslearen artean (jariorik badagoen ikusteko), eta altxatu titiburua areolarekin batera, mugitu edo itsaspenik badagoen ikusteko. |
 |
Jar zaitez ispilu baten aurrean eta beha itzazu zure sinuak marrazkiek erakusten dituzten posizioetan. Egiaztatu bular baten eta bestearen arteko desberdintasunak: aldaketak bularren inguruan, koskorrak, gogortasunak, titiburuaren eta azalaren uzkurdurak. Begiratu, halaber, titiburuak ultzeraziorik, ekzemarik edo jariorik duen.
Bular bat bestea baino handiagoa duzula ikusten baduzu, edo esnea ekoitzi duzula edoskitzaroan egon gabe, ez kezkatu. Normala da.
Haztapena
Etzanda egin behar duzu, jarrera horretan muskuluak erlaxatu eta errazago haztatzen baitira.
Bularra haztatzea
Jarri burko bat dagokion sorbaldaren azpian, bularra aztertu aurretik. Altxatu besoa eta jarri buruaren atzean garondoan. Ondoren, erdiko hiru hatzetako ermamiekin presioa egin bularrean eta titiburuaren inguruan gutxienez hiru zirkulu zentrokide egin, erlojuaren orratzen noranzkoan. Egin eragiketa hau bi titietako bakoitzarekin.
Besapea haztatzea
Jarrera berean, haztatu aztertzen ari zaren bularrari dagokion besapea, koskorrik ez egoteko.
Areola eta titiburua haztatzea
Jarrera berean, sakatu titiburua hatz lodiaren eta erakuslearen artean (jariorik badagoen ikusteko), eta altxatu titiburua areolarekin batera, mugitu edo itsaspenik badagoen ikusteko.
