MINBIZI GINEKOLOGIKOA
Umetoki-lepoko minbiziaren, endometrioko minbiziaren, obulutegiko minbiziaren eta bulbako minbiziaren arrisku-faktoreak, prebentzioa eta diagnostiko goiztiarra ezagutu itzazu.
UMETOKI-LEPOKO MINBIZIA
ARRISKU FAKTOREAK
- Harreman sexual goiztiarrak (20 urte bete aurretik).
- Bikote sexual desberdinak bizitzan zehar.
- Promiskuitate sexuala.
PREBENTZIOA
Umetoki-lepoko minbiziaren prebentzioa bi mailatan egin daiteke:
- Primaria: Arrisku faktoreak saihestuz.
- Secundaria: Lesio gaiztoen diagnostiko goiztiarraren bidez.
DIAGNOSTIKO GOIZTIARRA
- Zitologia
- Kolposkopia
- Biopsia
ALDIAK
Kartzinoma umetoki-lepoan bakarrik dago eta mikroskopio bidez (klinikoki) ikus daiteke.
Sintoma arruntak: Baginako jarioa egon daiteke, urtsua, zuri-horiska eta koito ondorengo odoljarioa.
Tratamendu ezin hobea: Sustraiko kirurgia (sustraiko histerektomia bi aldeko pelbiseko linfadenektomiarekin edo sustraiko erradioterapia).
Minbizia umetokitik kanpora ere hedatu da, baina ez dio baginaren behealdeko
pelbis-paretari edo parametrioari eragiten.
Sintoma arruntak: Baginako jarioa, ugaria izan daiteke, mukia duena, odola duena eta batzuetan kiratsa duena. Baginako odoljarioa sarritan, baita koito ondoren ere.
Tratamendu ezin hobea: Sustraiko erradioterapia kimioterapia erabiliz edo erabili gabe; kasu berezietan sustraiko kirurgia eta erradioterapia.
Accpren estrategiak umetoki-lepoko minbizia duten emakumeei laguntzeko.
Minbizia umetoki-lepotik kanpora hedatu da, baina ez da pelbis-paretara edo baginako behealdera iritsi.
Sintoma arruntak: II Aren antzeko zantzu eta sintomak, askotan gainera, pelbis txikian eta bizkarraren behealdean mina izaten da.
Tratamendu ezin hobea: aldibereko kimioterapia eta sustraiko erradioterapia erabiliz edo erabili gabe.
Tumoreak, baginaren behealdearen herena hartzen du eta pelbis-paretara hedatzen da; bertan, hidronefrosia gertatzen da edo giltzurrun bat ez da ibiltzen.
Sintoma arruntak: III Aren antzekoak, min latza izaten da abdomenaren eta bizkarraren behealdean, askotan, beheko gorputzadarretan edema izatenda, hanka batean edo bietan.Uremia zantzu eta sintomak izan daitezke (giltzurruneko gutxiegitasun kronikoa) uretra bat edo biak trabatu egin direlako.
Tratamendu ezin hobea: aldibereko kimioterapia eta sustraiko erradioterapia erabiliza edo erabili gabe*.
* Sendatzeko balio dezaketen sustraiko tratamendu horiek, ez dira tratamendu aringarriak. III. aldian dauden gaixoen herena sustraiko erradioterapia bidez sendatzen dira aldibereko kimioterapia erabiliz edo erabili gabe.
Minbizia pelbisetik kanpora, inguruko organoetara zabaldu da (maskuria edota ondestea).
Sintoma arruntak: III Bren antzekoak, askotan hematuria (odola gernuan), disuria, anemia, pisu galera izaten dira eta besikula eta bagina arteko fistula eta ondeste eta bagina arteko fistula.
Tratamendua: Erradioterapia aringarria edota kimioterapia aringarria eta sintomak kontrolatzea; sustraiko erradioterapia kimioterapia erabiliz edo erabili gabe concurrente kasu berezietan.
Minbizia urrutiko organoetara zabaldu da.
Sintoma arruntak: IV Aren antzekoak, baina zantzu eta sintoma gehigarriekin,
minbizia zabaldu den lekua kontuan hartuta.
· Giltzurrunak: min latza bizkarraren erdialdean.
· Birikak:ezin zaio tratamendurik jarri,eztula.
· Gibela: sabelaldeko distentsioa (mina eta sentsibilitatea gorputzaren eskuineko
goiko aldean), ikterizia.
· Larruazala: nodulo handiak baina minik gabeak.
· Korapilo linfatikoak: gongoil linfatiko gaindimentsionatuak.
· Garuna: konbultsioak, nahasmendua.
Tratamendua: Erradioterapia aringarria edota kimioterapia aringarria eta sintomen kontrola.
ENDOMETRIOKO MINBIZIA
OBULUTEGIKO MINBIZIA
ARRISKU FAKTOREAK
- Adina: 50-60 urte.
- Herrialdea. Maila soziala: Ohikoago Zurietan, herrialde garatuetan (Europako Iparraldea) eta maila sozial altuagoetan.
- Familiaren joera: eritasuna izan duten ama-arrebak dituzten emakumeek 20 aldiz arrisku handiagoa dute.
- Paritatea: maizago nuliparoetan (seme-alabarik gabe).
- Menarkia goiztiarra eta menopausia berantiarra (batez ere 52 urte bete ondoren).
- Bularreko kartzinomaren aurrekaria.
- Ingurumen faktoreak, talkoa kasu.
PREBENTZIOA ETA DIAGNOSTIKOA
Obulutegiko minbiziaren tratamenduan lortutako emaitza pronostiko txarrak diagnostiko berantiar baten ondorio dira, batez ere. Horregatik du interesa diagnostiko goiztiarra ahalbidetzen duten prozedurak aurkitzeak.
Diagnostiko goiztiarra egiteko, biztanleria-masa handi bati edo arrisku-talde bati metodologia bat aplikatzen zaio, baina zaila da hori obulutegiko minbizian sailkatzea. Arrisku erlatibotzat hartuko genituzke 50 urtetik gorako emakumeak, familia-aurrekariak dituztenak, nuliparoak (seme-alabarik gabeak) edo obulutegiko eritasuna izan dutenak. Gaur egun, diagnostikoa goizago egiten da, aldizkako azterketen ondorioz, azterketa ginekologikoan eta/edo ekografiaren bidez, obarioetan anomaliak hauteman daitezkeelarik.
BULBAKO MINBIZIA